Wielkie Wyzwania: Antropocen

SERWIS SPECJALNY

Wielkie Wyzwania: Antropocen

Przyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi.

***

Projekt realizowany przez Fundację Tygodnika Powszechnego dofinansowany jest ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.

PODKASTY

ryc. RICHARD JONES / Science Photo Library / East News

Miłego antropocenu! (#2) Prof. Zalasiewicz: Ludzkość mniej subtelna niż asteroida

Wojciech Brzeziński, Jan Zalasiewicz
To cykl, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować. Gościem tego odcinka jest prof. Jan Zalasiewicz, polsko-brytyjski paleobiolog, który ustala, czy żyjemy w zupełnie nowej geologicznej erze.
Łukasz Lamża - Jeszcze inna przyszłość

Co nauka mówi o scenariuszach zmiany klimatu: czeka nas katastrofa czy zielony świat? [Jeszcze inna przyszłość #4]

Ludzkość zjednoczy się, aby wspólnie walczyć ze zmianami klimatu? Może egoizm państw i biznesów sprawi, że będą one tylko przyspieszać? A co, jeśli czeka nas jeszcze inna przyszłość? Zaprasza Łukasz Lamża.

Miłego antropocenu! (#1) Astronauta Sławosz Uznański: w kosmos mamy blisko

Wojciech Brzeziński, Sławosz Uznański
Oto nowy cykl podkastów „Tygodnika”. Będziemy w nim opowiadali o tym, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak teraz mogą pomóc nam go uratować.

Artykuły na ten temat

Łukasz Lamża - Jeszcze inna przyszłość

Co nauka mówi o scenariuszach zmiany klimatu: czeka nas katastrofa czy zielony świat? [Jeszcze inna przyszłość #4]

Ludzkość zjednoczy się, aby wspólnie walczyć ze zmianami klimatu? Może egoizm państw i biznesów sprawi, że będą one tylko przyspieszać? A co, jeśli czeka nas…
Prof. Thomas Plummer // Rys. Michał Dyakowski dla „TP"

Narzędzia starsze niż człowiek

Łukasz Kwiatek
Jest w tym coś kojącego i przywracającego proporcje: choć żyjemy w epoce sztucznej inteligencji, to by odpowiedzieć na naprawdę fundamentalne pytania, trzeba…

Idea, która zmieniła świat

Marcin Miłkowski
Historia pojęcia „mechanizm” to opowieść o naszej odwiecznej fascynacji maszynami i pragnieniu zrozumienia tajemnic życia i umysłu. To także historia wielkich…
Prof. Piotr Durka // Rys. Michał Dyakowski dla „TP"Copernicus 2014

Nie czytamy w myślach

Wojciech Brzeziński, Piotr Durka
Piotr Durka, fizyk biomedyczny: Cyberpunkowe wizje dają nam język do rozmawiania o nowych technologiach i granicach wiedzy. Ich pozytywną rolą jest też…

Technologie czynią nas ludźmi

Łukasz Afeltowicz
Artefakty, narzędzia i wynalazki nie tylko pozwalają nam lepiej radzić sobie z wyzwaniami środowiska. One zmieniają nasz umysł, otwierają nowe przestrzenie dla…

Machina mundi

Marta Bielińska, Michał Eckstein
Starożytnym kosmos jawił się jako swoista maszyna, działająca według ustalonych reguł. Dziś niektórzy fizycy twierdzą, że wszechświat jest komputerem kwantowym…

A jeśli wszystko przenika umysł?

Marzena Zdanowska
Panpsychizm to dziwaczny pogląd: głosi, że świadomość nie jest zarezerwowana dla ludzi czy zwierząt, ale dałoby się ją znaleźć także w kamieniach, maszynach i…

Żywa inteligencja

Łukasz Lamża
Wszyscy zastanawiają się, czym jest „to coś”, czego wciąż brakuje AI. Możliwe oczywiście, że potrzeba po prostu więcej tego samego. Ale może „tym czymś” jest…
Prof. Lars Chittka // Rys. Michał Dyakowski dla „TP"

Więcej niż drony

Bartosz Baran, Lars Chittka
Lars Chittka, badacz umysłów owadów: Zebraliśmy dowody na to, że pszczoły mogą odczuwać emocje i są świadome. To nie tylko ciekawostka naukowa. To również…
Matka makaka karmi swoje młode. Uttar Pradesh, Indie. // Fot. Frank Bienewald / B&EW

Tajemnice ewolucji: dlaczego kobiety mają duże piersi? Polscy naukowcy przedstawili nową teorię

Łukasz Sakowski
Gruczoły mlekowe mają wszystkie ssaki, ale tylko w naszym gatunku są wyraźnie zaznaczone przez całe dorosłe życie kobiet. Niektórzy badacze twierdzą, że w toku…
Festiwal surferów Quiksilver w południowo-zachodniej Francji. 30 września 2023 r. // Fot. Nano Calvo / Getty Images

Czy uczymy się na błędach

Ewa Smołka
Przekonanie, że przeciwności, trudne wydarzenia i wnioski wyciągane z popełnianych błędów prowadzą do mądrości, jest głęboko zakorzenione w wielu kulturach. A…
Rekonstrukcja Homo antecessor, którego skamieniałości zostały znalezione na stanowisku Gran Dolina (Sierra de Atapuerca). Muzeum Ewolucji Człowieka, Burgos. Hiszpania, 2014 r. / Fot. Cesar Manso / AFP / East News

Dlaczego mamy płaskie twarze?

Łukasz Kwiatek
Jaskinie krasowe na wzgórzach Atapuerki w północnej Hiszpanii kryją odpowiedzi na wiele pytań.
Łukasz Lamża - Jeszcze inna przyszłość

Łukasz Lamża: Jeszcze inna przyszłość (#3) Co czeka ludzkość za sto lat

Łukasz Lamża
Grozi nam katastrofalne przeludnienie czy raczej wyginięcie? W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby…
Panorama na miasto Tromsow, Norwegia. / fot. Renato Granieri / Alamy / BE&W

Co się z nami stanie, gdy Arktyka straci lód

Wojciech Brzeziński
Polarna północ ociepla się czterokrotnie szybciej, niż wynosi średnia dla całego globu. A zmiany, które dotkną ten region, wpłyną na nas wszystkich. Zarówno…
Drewno przygotowane do transportu niedaleko miejscowości Sokol, obwód wołogodzki, Rosja, marzec 2021 r. // Fot. Andrey Rudakov / Bloomberg / Getty Images

Las utracony. Jak wycięliśmy Europę w pień

Marta Panas-Goworska, Andrzej Goworski
Jeszcze 8 tysięcy lat temu wiewiórka mogła, skacząc z drzewa na drzewo, przejść z terenu dzisiejszej Lizbony do Moskwy, ani razu nie dotykając ziemi. Potem…
Łukasz Lamża - Jeszcze inna przyszłość

Łukasz Lamża: Jeszcze inna przyszłość (#2) Sztuczna inteligencja

Łukasz Lamża
AI to zagrożenie dla ludzkości czy tylko efektowna maszynka? W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby…
ryc. RICHARD JONES / Science Photo Library / East News

Miłego antropocenu! (#2) Prof. Zalasiewicz: Ludzkość mniej subtelna niż asteroida

Wojciech Brzeziński, Jan Zalasiewicz
To cykl, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować. Gościem tego odcinka jest prof. Jan Zalasiewicz, polsko-…
Delfin butlonosy pośrod wielkiej wyspy pływających śmieci. Ocean Indyjski. / fot. PAULO DE OLIVEIRA / AFP

Mikroplastik i megaproblem. Czy możemy korzystać z zalet plastiku bez wyrządzanych przez niego szkód?

Wojciech Brzeziński, Richard Thompson
Prof. Richard Thompson, biolog morski: Kiedy się urodziłem, co roku produkowaliśmy na świecie pięć milionów ton plastikowych przedmiotów. Obecnie – ponad…
Wizualizacja Gigantopithecusa wg AI / Łukasz Kwiatek / DALL-E

Pradawna małpa: trzy metry wzrostu, trzysta kilogramów mięśni i kości. Czy ludzkość stoi na ramionach olbrzymów?

Łukasz Kwiatek
Gigantopitek zasługiwał na swoją nazwę. Mało wiemy o jego życiu, ale coraz więcej – o wyginięciu.
Lilie wodne na jeziorze Bourget we Francji. / Fot. Remi Masson / Be&W

Zagadka: dlaczego najpierw przychodzą nam do głowy błędne odpowiedzi?

Marzena Zdanowska
Część badaczy twierdzi, że nasz mózg tworzy model rzeczywistości i nieustannie konfrontuje jego poprawność z danymi napływającymi ze zmysłów. Takie podejście…
Wystawa w American Museum of Natural History w Nowym Jorku z okazji 50. rocznicy publikacji w "Nature" artykułu Jamesa Watsona i Francisa Cricka opisującego podwójną helisę DNA, Nowy Jork, sierpień 2001 r. // fot. Mario Tama / Getty Images

Na nauce – dobru całej ludzkości – uwłaszczyło się kilka korporacji

Łukasz Kwiatek
System cyrkulacji wiedzy naukowej oparty jest na patologii. Racje etyczne są tu po stronie piratów, a legalni wydawcy działają na szkodę społeczeństwa.
Łukasz Lamża - Jeszcze inna przyszłość

Łukasz Lamża: Jeszcze inna przyszłość (#1) Miasta przyszłości

Łukasz Lamża
W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika” patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb…
Sam Altman, dyrektor OpenAI, Seul, czerwiec 2023 r. / fot. SeongJoon / Bloomberg / Getty Images

AI: Czym się stanie i jak zmieni świat?

Agata Kaźmierska, Wojciech Brzeziński
Wyścig technologicznych gigantów po sztuczną inteligencję nabiera rozpędu. Pojawiają się nowe technologie i wybuchają nowe spory. Nadal jednak mało wiemy, jak…

Miłego antropocenu! (#1) Astronauta Sławosz Uznański: w kosmos mamy blisko

Wojciech Brzeziński, Sławosz Uznański
Oto nowy cykl podkastów „Tygodnika”. Będziemy w nim opowiadali o tym, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak teraz mogą pomóc nam go uratować.
Las bukowy na Jaeorzu, Beskid Wyspowy, 2019 r. / Adobe Stock

Jak buk to robi? Drzewa próbują przechytrzyć gryzonie

Michał Bogdziewicz
Drzewa różnych gatunków synchronizują swoje kalendarze reprodukcji nawet na dystansie 2 tys. km. Prawdopodobnie po to, by zagłodzić wrogów.
Komórka nerwowa atakowana przez przeciwciała./ Fot. Shutterstock

Odwrotne szczepionki. Nowy pomysł na choroby autoimmunologiczne

Anna Bartosik
Choroby autoimmunologiczne są wynikiem fatalnej pomyłki – organizm sam zwalcza swoje tkanki i narządy. Nowe eksperymenty sugerują pomysłowy sposób, jak je…
Pszczoły. / Fot. Easaint / Stockimo / Alamy / Be&W

Niepokojąco czysta szyba: jeszcze możemy pomóc owadom

Justyna Kierat
Wielu kierowców zauważa, że kiedyś na ich autach rozbijało się więcej owadów niż dziś. Solidna nauka wydaje się mówić to samo. Gdzie te owady i co możemy…
Pazury niedźwiedzia jaskiniowego (makieta) w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie, styczeń 2020 r. / fot. Adrian Ślązok / REPORTER

Niedźwiedzie, pierwiastki i nawóz z jednorożca. Tajemnice sudeckiej jaskini

Marta Panas-Goworska, Andrzej Goworski
„Nie ma powrotu do jaskiń, jest nas za dużo” – napisał 66 lat temu Stanisław Jerzy Lec w „Myślach nieuczesanych”. Na szczęście paleontolodzy mają na ten temat…
Oryginalna mumia Ötziego. Zwłoki znaleziono dokładnie w takiej pozycji jak na zdjęciu / Muzeum Archeologiczne Południowego Tyrolu

Najdokładniej przebadane zwłoki w dziejach. Ciało Ötziego ujawniło zbrodnię sprzed 5 tysięcy lat

Łukasz Kwiatek
Nikt nie przysłużył się nauce swoją śmiercią tak jak Ötzi. Jego zwłoki rzuciły światło na epokę, w której doszło do największych przemian w dziejach ludzkości.
Czeka nas jasność

Czeka nas jasność

Łukasz Lamża
Wspaniałe, ekstatyczne doświadczenie: potężna fala wszechogarniającego spokoju, radości i nagłego zrozumienia dla kosmicznego ładu. Nie brzmi jak relacja z …
Precz z ludzkością!

Precz z ludzkością!

Jarek Gryz
Dwa wpływowe nurty myślenia snują utopijne wizje świata pozbawionego człowieka. Antyhumaniści chcą zepchnąćnas w niebyt, transhumaniści – wynieść do boskości.
Sąd nad antropocenem

Sąd nad antropocenem

Jan Zalasiewicz, Wojciech Brzeziński
JAN ZALASIEWICZ, paleobiolog: Niektórzy mówią, że antropocen to rodzaj politycznego gestu. A to geologiczna diagnoza sytuacji planety. Gdybyśmy odkryli podobne…
Uwaga!

Uwaga! Dlaczego umyka nam wiele informacji, które mamy tuż przed oczami

Katarzyna Dziadowicz
Niektóre bodźce przyciągają nasze zmysły jak magnes, wszystko poza nimi staje się nieważne. Zwykle ratuje nam to życie – ale bywa też, że nas gubi.
Gdzie wbić gwóźdź

Czy człowiek rzeczywiście stał się dominującą siłą na planecie?

Łukasz Lamża
Geolodzy spierają się dziś, czy żyjemy w nowej epoce – antropocenie. I jak to właściwie udowodnić.

 

 

Projekt „Wielkie Wyzwania: Antropocen” realizowany przez Fundację Tygodnika Powszechnego dofinansowany jest ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.