Artykuły na temat: Sztuka Powszechnie Nieznana

Magdalena Łanuszka - podkast Sztuka Powszechnie Nieznana

Jak naprawdę wyglądała królowa Jadwiga [Sztuka Powszechnie Nieznana #51]

Magdalena Łanuszka
Wszystkie jej wizerunki, jakie znamy, powstały kilkaset lat po jej śmierci. Ukazywana była jako blondynka, brunetka, szatynka, o bardzo różnych rysach, w…
Magdalena Łanuszka - podkast Sztuka Powszechnie Nieznana

Romański Psałterz wyjątkowej kobiety [Sztuka Powszechnie Nieznana #50]

Magdalena Łanuszka
Niezwykle dekorowany XII-wieczny rękopis, znany jako Psałterz z St Albans, kryje wiele tajemnic. Kim była jego pierwsza właścicielka, eremitka Christinie z…
Magdalena Łanuszka - podkast Sztuka Powszechnie Nieznana

Topienie Marzanny i zemsta Wergiliusza. Oraz... wiosenne Dziady [Sztuka Powszechnie Nieznana #49]

Magdalena Łanuszka
Choć zachowały się zapisy średniowieczne o tym, że Kościół bezskutecznie próbował wykorzenić zwyczaj „topienia w kałuży kukły śmierci”, to tradycja ta…
Magdalena Łanuszka - podkast Sztuka Powszechnie Nieznana

Artemisia i Holofernes. Trauma ujęta w obraz [Sztuka Powszechnie Nieznana #48]

Magdalena Łanuszka
Była pierwszą kobietą przyjętą do Akademii we Florencji. Artemisia Gentileschi najprawdopodobniej podejmowała temat Judyty i Holofernesa w ramach…
Magdalena Łanuszka - podkast Sztuka Powszechnie Nieznana

Serial „1670”: co się kryje w jego czołówce? [Sztuka Powszechnie Nieznana #47]

Magdalena Łanuszka
Skąd wzięło się w hicie Netflixa przedstawienie kopulujących dzików? Dlaczego na jednej ze średniowiecznych miniatur ktoś wyrywa sobie serce z piersi? I o co…
Środkowa część "Sądu Ostatecznego" Michała Anioła Buonarrotiego (Kaplica Sykstyńska, 1536-1541) z postacią Chrystusa w centrum. W prawym dolnym rogu widoczny św. Bartłomiej, w którego skórze artysta miał zawrzeć swój autoportret. / Materiały organizatora wystawy

Kaplica Sykstyńska: kto poprawił Michała Anioła?

Magdalena Łanuszka
W wyniku kompleksowej renowacji fresków Kaplicy Sykstyńskiej zupełnie zmieniły się ich kolorystyka i modelunek. Wciąż wywołuje to dyskusje wśród ekspertów.…
Magdalena Łanuszka - podkast Sztuka Powszechnie Nieznana

Zima średniowiecza [Sztuka Powszechnie Nieznana #46]

Magdalena Łanuszka
Jak tradycyjnie ilustrowano zimowe miesiące w średniowiecznych cyklach i jakie zalecenia odnośnie zimy znajdziemy w ówczesnych poradnikach zdrowego życia?

Burzliwe losy dzieł „śląskiego Rembrandta” [Sztuka Powszechnie Nieznana #45]

Magdalena Łanuszka
To niemal cud, że przynajmniej część jego obrazów z kolekcji w klasztorze cystersów w Lubiążu (Leubus, Dolny Śląsk) przetrwała do dziś, choć w większości…

Wrocławski skarb z betonu (Sztuka Powszechnie Nieznana #44)

Magdalena Łanuszka
W najnowszej hollywoodzkiej produkcji „Ballada Ptaków i Węży” zagrała m.in. wrocławska Hala Stulecia. Jaki był historyczny kontekst powstania tego…

Winiarski wrzesień w sztuce średniowiecznej (Sztuka Powszechnie Nieznana #43)

Magdalena Łanuszka
Wrzesień to miesiąc winobrania, a proces tworzenia wina oraz zagadnienia związane z jego konsumpcją stanowią jeden z filarów europejskiej kultury i sztuki.

Smok, jaki jest, każdy widzi [Sztuka Powszechnie Nieznana #42]

Magdalena Łanuszka
Czym była „smocza krew” używana przez średniowiecznych malarzy? Komu Pliniusz Starszy zalecał stosowanie maści z języka, oczu, żółci i jelit smoka? Co na temat…
W tle fragment obrazu Jacoba Jordaensa "Król fasolowy", ok. 1638, Ermitaż, Sankt Petersburg / Wikimedia Commons / domena publiczna

Sztuka Powszechnie Nieznana (23): Król pije!

Magdalena Łanuszka
Jacob Jordaens, malarz działający w XVII wieku w Antwerpii, wielokrotnie malował obrazy, które dziś najczęściej funkcjonują pod tytułami „Król pije” albo "…
W tle: kwatera z fragmentem Ofiarowania Dzieciątka w świątyni z ołtarza głównego z kościoła św. Elżbiety z Wrocławia, 1462, Muzeum Narodowe w Warszawie / Wikimedia Commons

Bez niego nie byłoby Albrechta Dürera [Sztuka Powszechnie Nieznana #41]

Magdalena Łanuszka
Hans Pleydenwurff to jeden z najważniejszych malarzy norymberskich 3 ćwierci XV w. – na jego dziedzictwie wykształcił się młody Albrecht Dürer. Jedynym…
W tle: Benvenuto Cellini, Saliera, 1540–1543, 28,5 cm × 21,5 cm × 26,3 cm, Kunsthistorisches Museum Wien, Kunstkammer 881 / Wikimedia Commons

Najdroższa solniczka świata [Sztuka Powszechnie Nieznana #40]

Magdalena Łanuszka
W 1543 r. złotnik Benvenuto Cellini – znany awanturnik o wielkim talencie artystycznym – wykonał dla króla Francji Franciszka I absolutnie unikatową solniczkę…
W tle: Kram uliczny, miniatura z Kodeksu Baltazara Behema, pocz. XVI w., Biblioteka Jagiellońska, BJ Rkp. 16, fol. 240 / domena publiczna

Zalotna kramarka i lubieżny błazen [Sztuka powszechnie nieznana #39]

Magdalena Łanuszka
Kodeks Baltazara Behema to rękopiśmienny zbiór przywilejów i statutów miasta Krakowa, w którym są też roty przysiąg i ustawy cechów krakowskich. Powstał w…
W tle: cesarzowa Teodora w purpurowych szatach w bizantyńskich mozaikach w San Vitale w Rawennie, przed 548 r. / Wikimedia Commons

Najdroższy kolor starożytnej Europy [Sztuka powszechnie nieznana #38]

Magdalena Łanuszka
Czy jedna barwa może być droższa od innych? Oczywiście, zwłaszcza jeśli mówimy o pigmentach naturalnych. Czynnik ekonomiczny ma niebagatelne znaczenie w…
W tle: Kobieta przy toalecie, wg Jana van Eycka (?), ok. 1500, Fogg Museum (Harvard Art Museums) / Wikimedia Commons

Zaginiona naga dama [Sztuka Powszechnie Nieznana #37]

Magdalena Łanuszka
W Fogg Museum (Harvard Art Museums, USA) od 1969 r. znajduje się malutki obrazek datowany na przełom XV i XVI wieku i przedstawiający damę przy toalecie. Naga…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Szykowne szkielety [Sztuka Powszechnie Nieznana #36]

Magdalena Łanuszka
W czerwcu 1578 roku robotnicy pracujący w pobliżu Porta Salaria w Rzymie przypadkowo wykopali wejście do podziemi – i w ten sposób odkryto wejście do…
W tle: Kwatery z Tryptyku Dominikańskiego eksponowane w Muzeum Dominikanów / fot. Tomasz Bańbur / Creative Commons

Tajemnice Tryptyku Dominikańskiego [Sztuka Powszechnie Nieznana #35]

Magdalena Łanuszka
Po wieloletnich badaniach architektury i wyposażenia, z okazji 800-lecia krakowskiego Klasztoru Ojców Dominikanów, otwarto właśnie nowe muzeum, prezentujące…
W tle: Św. Jerzy walczący ze smokiem, kwatera ze skrzydła Tryptyku Trójcy Świętej, 1467, Kaplica Świętokrzyska w katedrze na Wawelu / fot. wg M. Grychowski, K. Czyżewski, "Katedra Wawelska", Katowice 2001, s. 113

Cała prawda o Smoku Wawelskim [Sztuka Powszechnie Nieznana #34]

Magdalena Łanuszka
W pierwotnej, średniowiecznej opowieści nie pojawia się żaden szewczyk, zaś podrzucenie potworowi siarki zaszytej w bydlęcą skórę to pomysł samego Kraka lub…
W tle: św. Dunstan chwyta diabła za nos, Luttrell Psalter, 1325-1340, British Library, Add MS 42130, fol. 54 v / www.bl.uk

Wolfgang, Dunstan i diabeł [Sztuka Powszechnie Nieznana #33]

Magdalena Łanuszka
Jednym z najpopularniejszych motywów literackich, powracających w legendach wielu świętych, jest wątek poskromienia lub oszukania diabła. Czasami święci…
W tle: św. Dionizy, miniatura z Godzinek Karola VIII, Jean Bourdichon, 1483-1498, Bibliothèque nationale de France, Latin 1370 fol. 218v / gallica.bnf.fr / domena publiczna

Zabili go i uciekł [Sztuka Powszechnie Nieznana #32]

Magdalena Łanuszka
Średniowieczne żywoty świętych, zwłaszcza wczesnochrześcijańskich męczenników, obfitują w fantastyczne epizody. Wydaje się, że byli oni nie do zabicia:…
W tle: Pietro Lianori (?), św. Homobonus (po lewej), 1 poł. XV w., Avignon, musée du Petit Palais, fot. Sailko / wikimedia commons

Święci od inflacji [Sztuka Powszechnie Nieznana #31]

Magdalena Łanuszka
W kwestii skuteczności wstawiennictwa w rozmaitych sprawach święci mają swoje specjalizacje – są zatem i tacy, do których należy zwracać się o wsparcie w…
W tle: Anioł objawia się Marii koło studni / Priester Wernher, „Driu liet von der maget”, Bawaria ok. 1220 (?), Biblioteka Jagiellońska, Berol. Ms. Germ. Oct. 109 (fol. 42v)

Niezwykłe przygody Matki Boskiej w XIII-wiecznym rękopisie [Sztuka Powszechnie Nieznana #30]

Magdalena Łanuszka
W kanonicznych księgach Pisma Świętego o Marii i jej mężu Józefie nie napisano prawie nic. Lukę tę uzupełniały apokryfy. W średniowieczu wielką popularnością…
w tle: Pompeje / fot. Michał Kuźmiński

Pompeje wciąż zaskakują [Sztuka Powszechnie Nieznana #29]

Magdalena Łanuszka
W 79 roku po Chrystusie erupcja Wezuwiusza stała się przyczyną zagłady rzymskich miejscowości w pobliżu Neapolu. Pompeje, Herkulanum i Stabie zostały…
W tle Miniatura z rękopisu Roman de Mélusine, en vers français, attribué à Couldrette, XV w., Bibliothèque nationale de France. Département des Manuscrits. Français 24383, fol. 19 v Gallica / bnf.fr

Kobieta-smok, czyli Meluzyna [Sztuka Powszechnie Nieznana #28]

Magdalena Łanuszka
Sztuka średniowieczna pełna jest smoków: w heraldyce, w bestiariuszach, czyli księgach o zwierzętach, w dekoracjach na marginesach rękopisów, w rzeźbach…
W tle: Bracia Limbourg, miniatura ilustrująca maj w kalendarzu Bardzo Bogatych Godzinek Księcia de Berry, 1412-1416, Condé Museum w Chantilly, Ms. 65 / Wikimedia Commons

Miłosny maj. Średniowieczny miesiąc zakochanych [Sztuka Powszechnie Nieznana #27]

Magdalena Łanuszka
W sztuce średniowiecznej bardzo często przedstawiano zakochanych jako parę flirtującą w ukwieconym ogrodzie; atrybutem kochanka zazwyczaj był sokół, ponieważ…
W tle: Matka Boska Bolesna z kościoła franciszkanów w Krakowie, pocz. XVI w. (fragment) fot. B. Krużel w: "Sztuka w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek", red. M. Szyma, M. Walczak, Kraków 2020, s. 220

Sztuka Powszechnie Nieznana (26): Piękna i tajemnicza. Smętna Dobrodziejka Krakowa

Magdalena Łanuszka
Skąd się wziął i kiedy powstał ten łaskami słynący obraz? Legendy przeszkadzają badaczom, za to do prawdy potrafi prowadzić drobna wzmianka o... Strusiu?
W tle: Św. Eufraksja i diabeł, kwatera ze skrzydła poliptyku św. Jana Jałmużnika, przed 1504, Muzeum Narodowe w Krakowie / fot. Pracownia Fotograficzna MNK

Sztuka Powszechnie Nieznana (25): Eufraksja i diabeł

Magdalena Łanuszka
Oto historia o św. Eufraksji, jej zmaganiach i krakowskim, późnogotyckim poliptyku św. Jana Jałmużnika, na którym je uwieczniono. Dlaczego ta święta jawi się…
Sztuka Powszechnie Nieznana / w tle fragment skrzyneczki górnoreńskiej „ Frau Minne i młodzieniec”, ok. 1325-1350, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku / domena publiczna

Sztuka Powszechnie Nieznana (24): Żądze średniowiecznego pielgrzyma

Magdalena Łanuszka
Średniowieczne teksty i dzieła sztuki wcale nie gloryfikowały miłości czystej – przeciwnie, seksualność była niezwykle ważnym elementem przedstawianych w nich…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (22): Lew, Słońce i Boże Narodzenie

Magdalena Łanuszka
Już w starożytności lew był uznawany za króla zwierząt, oraz postrzegany jako zwierzę o symbolice solarnej, czyli powiązanej ze słońcem. Ponieważ według…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (21): Nieprzyzwoity renesans

Magdalena Łanuszka
Artyści Renesansu nie słynęli z cnotliwego stylu życia, a przy tym bardzo chętnie czerpali inspiracje z nieprzyzwoitych elementów kultury antycznej, a swoje…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (20): Ze Znojma do Wiślicy

Magdalena Łanuszka
Morawy to kraina historyczna zajmująca wschodnią i południową część dzisiejszej Republiki Czeskiej. W XII wieku Znojmo na południowych Morawach było siedzibą…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (19): Legenda Elżbiety Węgierskiej

Magdalena Łanuszka
Elżbieta Węgierska, zwana także Elżbietą z Turyngii, to bardzo ważna święta Środkowej Europy: urodziła się w 1207 roku jako córka króla Węgier Andrzeja II, i…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (18): Madonna z... ogórkiem?

Magdalena Łanuszka
W twórczości piętnastowiecznego malarza włoskiego Carla Crivellego wielokrotnie powracał enigmatyczny atrybut w postaci ogórka – głównie w przedstawieniach…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (17): O mały włos

Magdalena Łanuszka
Dlaczego niektóre późnośredniowieczne przedstawienia ukazują Marię Magdalenę jako porośniętą włosami na całym ciele? Czy w średniowieczu preferowano blondynki…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (16): Król jest nagi!

Magdalena Łanuszka
Nieprzyzwoite dekoracje na kartach Biblii? Oto jeden z najwspanialszych późnośredniowiecznych rękopisów, który zawiera dość erotyczne przedstawienia panien…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (15) – Trzecia Rzesza i Kraków: kłopotliwe dziedzictwo

Magdalena Łanuszka
Jak miała wyglądać luksusowa dzielnica planowana przez niemieckich okupantów na terenie krakowskich Dębnik? Jak wyglądał przed niemiecką przebudową budynek „…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (14): Nepomuki i wieloryby

Magdalena Łanuszka
Święty z językiem za zębami, Matka Boska depcząca węża i ambona w kształcie wieloryba. Ziemia Kłodzka w 1137 roku przypadła koronie czeskiej, a poza krótkimi…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (13): Ołtarz Mariacki wciąż zaskakuje

Magdalena Łanuszka
Po kilkuletniej konserwacji do kościoła Mariackiego w Krakowie wróciła w całości późnogotycka nastawa ołtarza głównego, dłuta Wita Stwosza. Pozorny pentaptyk z…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (12): Walka o męskie majtki

Magdalena Łanuszka
Dynamika w relacjach damsko-męskich to jeden z najciekawszych elementów dawnej kultury wizualnej. Pewne motywy dotyczące związków trwały w sztuce europejskiej…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (11): Psałterz Księcia Skrybów

Magdalena Łanuszka
W trzeciej ćwierci XII wieku w skryptorium przy katedrze i klasztorze benedyktyńskim w Canterbury powstał bogato dekorowany rękopis: tak zwany Psałterz Eadwina…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (10): Z poradnika średniowiecznego zielarza

Magdalena Łanuszka
Starożytne i średniowieczne traktaty medyczne oraz zielniki to niezwykle interesujące rękopisy, dzisiaj bardzo często zapomniane, znane jedynie specjalistom…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (9): Pani Melancholia

Magdalena Łanuszka
Pandemiczne obostrzenia w połączeniu z jesienną aurą sprzyjać mogą przygnębieniu, czy nawet depresji. Dawniej wierzono, że na smutek i apatię szczególnie…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (8): Golizna na katedrze i zagadka Rolanda

Magdalena Łanuszka
Do Dalmacji warto pojechać nie tylko ze względu na morze, wino czy sałatkę z ośmiornicy. Także dla tak nietuzinkowych dzieł sztuki, jak zaskakująco obsceniczne…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (7): Gotycki witraż z Iwkowej i Wierzbięta z Branic

Magdalena Łanuszka
Przyglądamy się dziś niewielkiemu, XV-wiecznemu witrażowi z sądecczyzny. Kim był jego fundator i dlaczego ważna jest informacja, że umarł w sobotę, a nie w…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (6) – Matka Boska kontra diabeł

Magdalena Łanuszka
W średniowiecznych rękopisach i obrazach pojawiały się zaskakujące przedstawienia Matki Boskiej... bijącej diabła batem, pałką, lub po prostu pięścią. Jakie…
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Sztuka Powszechnie Nieznana (5) – Fantastyczne zwierzęta i jak je rozumieć

Magdalena Łanuszka
Średniowieczne bestiariusze zawierały opisy nie tylko zwierząt prawdziwych, ale też mitycznych. Jak wyobrażano sobie moce jednorożca, zwyczaje gryfa, grozę…